Мәхәббәт. Гайлә. Балалар.

Бала тәрбияләүдә гаиләнең роле
Гайлә, туганлык хисләре баланың эчке дөньясын ныгыта. Балага ярдәм итү һәм аны ярату кирәк ди белгечләр. Ни өчен шулай соң?
"Балалар —безнең киләчәгебез. Дөрес тәрбия бирү-ул безнең бәхетле картлык, яман тәрбия — безнең кайгы, күз яшьләре, башка кешеләр һәм ил алдындагы гаеп" дигән бөек пһдогог А. Макаренко. Бала күңелен ак кәгазьгә тиңлиләр. Менә шушы кәгазьдә ни язасың, шундый бала үсә. Иң беренче рольне бу эштә гайлә үти. Гайләдә бала алган тәрбия аны гомере буенча озатып килә. Балалар бакчасыда, мәктәптә баланы узгәртә алмый, чөнки күп вакытын бала гайләдә уткәрә.
Һәр кеше үз гөмерендә ике гайлә әгъзасы була: үзе үскән гайлә һәм кеше үз корган гайлә. Гайлә, туганлык хисләре баланың эчке дөньясын ныгыта. Балага ярдәм итү һәм аны ярату кирәк. Бу балага көч бирә һәм аны гармонияле үстерү өчен кирәк. Гацлә, туганлык хисләре баланың эчке дөньясын ныгыта. Балага ярдәм итү һәм аны ярату кирәк. Бу балага көч бирә һәм аны гармонияле үстерү өчен кирәк. Гайлә баланы шәхес буларак тәрбияләүдә төп роль уйный. Бала үскән чакта гайләнең ролен берни белән дә алыштырып булмый. Ата-ана баланың беренче тәрбиячесе һәм укытучсы. Алар белән көндәлек сөйләшүдән бала тирә-як мөхитне өйрәнә, өлкәннәргә ошарга тырыша, тормыш тәжрибәсе туплый, узеңне тоту нормаларын узләштерә. Гайлә бала шәхесен үстерүнең төп факторы. Гайлә тәрбиясе бернинди дә хәтта бик квалификацияле тәрбия белән дә чагыштырырлык түгел. Гайлә уңай һәм кире тәрбия фактор шуңада, иң якыннарыннан һәм туганнарыннан башка баланы беркем дә күбрәк ярата алмый. Әмма гайлә дөрес тәрбия адымнарын кулланмаса балага зыян килергә мөмкин.
Кайбер яшь атааналар тәҗрибә булмау сәбәпле, беренче баланы тәрбияләгәндә төрле хаталар җибәрә. Без үз балаларыбызны үзебезне тәрбияләгән кебек тәрбиялибез. Балага бары тик тәрбияви йогынты ясый торган объект буларак кына карарга ярамый. Ул чагында, сез баланың нәрсә уйлавын, нинди хис тойгылар кичергәнен белмисез.
Ата-аналар. "Бала аны ничек тәрбияләргә кирәклеген аңлый. Өлкәннәрнең тормыш тәҗрибәсе, белемнәре бар, алар баланы тәрбияләргә тиеш кенэ тугел, ә ничек эшләргә кирәклеген дә беләләр".-дип фикердә бар кебек. Әмма баланы тәрбияләгәндә пастулат белән якын килергә кирәк, өлкән кеше һәрчак хаклы, чөнки ул олы кеше, димәк тәрбияче белән тәрбияләнүче арасында анлашмаучынлык, чикләшу килеп чыга. Үз таләпләрен һич шиксез үтәргә мәҗбүр итү белән ирешергә күнеккән ата -аналарның баласы олыгайган саен аңа йогынты ясау мөмкинлекләре азрак булачак. Олкәннәр еш кына сизгерлек, игелеклелек, балага ышаныч белән эш иткәндә сабырлык кулланса, балада өлкәннәрнең таләпләрен үтәргә омтылыш уяна. "Сүз белән үтереп була, сүз белән терелтеп була". В. Сухомлинский әйтүе буенча, балага әйтелгәнләре буенча көлү уятучы мәзәкләр, юмор бик кирәк кулланыла. Ата-Аналар:"Бала кайчагында шундый эш башкара, ул вакытта көләргә урын юк!"диләр сүздә юк, кискен рәвештә баланың уз-узен тотышына кичекмәстән чик куярга кирәк була торган сүз барышында элек кешелекле, сизгер, сабыр булырга тиеш. ХөрмәтлеӘти-Әниләр, балагыз белән сөйләшүнең бергенә көненә анализ ясагыз әле. Мондый анализ еш кына балалар белән аралашуда приказ тоны, кисәтүләр, шелтәләр кире характеристика һ. б өстенлек итүен күрсәтә. Киңәш теләк үтенеч, үз гамәл белән тыныч кына сөйләшегез, тикшерегез, бәлки бала сез белмәгән кыенлыклар алдында торадыр. Ә балага, без ата-аналарның, караңгы ярсыган йөзләре белән ни эшләргә? Димәк, узеңне читтән карарга һәм баланың ни өчен вакыт табарга: көн саен аның белән төрле темаларга әңгәмә корырга, ул нәрсә турында хыяллана, нинди авырлыклар кичерә һ. б Шул чакта балабызның нәрсә белән яшәвең нәрсә турында уйлавың белербез. Шул чагында без балабызга вакытында ярдәм итә алабыз. Эти-Әниләрнең бер-берсенә карата балага карата игътибары. Шулай ук аңа карата дорфа ихтирамсызлык ярсучанлык элбәттә балага күчә. Әти-Әни бала өчен үрнәк, ул аңларга тиеш. Ата-Аналар һәм балалар дуслыгы-узенчәлекле мөнәсәбәтләр, алар барыннан да элек, бер-береңә хөрмәт, өлкән кешене аңлыц белү, аңа ярдәм итү, аның белән аралашуда ихтирами итүне таләп итә. Шул ук вакытта Эти-Әни өлкән тәҗрибәле, үз баласының язмышы, сәламәтлеге өчен җаваплы булып кала. Ничек барсында аралаштырырга, ничек бала өчен тәҗрибә свганагы булырга? Ин яхшы юл-үзенең бала чагаңны искә төшереп, бүгенге күзлектән балага киңәш бирү. Бала-дөньясы-сез аның Әти-Әнисе, гайләсе. Шуңа күрә, сез аның белән сөйләшүдән туктыйсыз икән, балага бөтен дөнья аннан баш тарткан кебек тоела. Шул чакта проблемалар да башлана. Безнең эрага кадәр яшәгән кытай фикер иясе Сюнь-Цзы:"Яңа дуслыгы-узенчэлекле мөнәсәбәтләр, алар барыннан да элек, хөрмәт, өлкән кешене аңлый белуү, аңа ярдәм итү, аның белән аралашуда ихтирам итүне таләп итә. Шул ук вакытта Әти-Әни өлкән тәҗрибәле үз язмышы, сәламәтлеге өчен җаваплы булып кала. Ничек барсында аралаштырырга, туган сабыйлар бөтен җирдә дә бертөрле елый. Алар үсеп җиткәч, аларда бер -берсенә охшаган гадәтләр була. Бу тәрбия-нәтиҗәсе"-дигән Тик бала белән аралашып, аны аңлап кына дөрес тәрбия биреп булмый.